Kukutza beti

Odola irakiten dut. Ekidinezinak ziren arrazoien medio Bilbotik urrun izateak inpotentzia, samina eta GORROTO pilo bat sorrarazten didate.

Iragan asteazkena esnatu nintzen mugaren bestaldean ikusiz Kukutza, AUZOAK AUZOARENTZAT eginiko Errekaldeko Gaztetxea, hamahiru urteko ibilbidearen ondoren, hustu dutela eta hango kideak kanporatu eta atxilotu. Facebook eta egunkari digitalen bitartez jaso ditut xehetasunak (han ezin egoteak barneak jaten zizkidan artean), ikusi ahal nuela nola auzo bat, bere sare sozial aberatsagatik ezaguna dena, hartu aizan zen, literalki, Ertzaintzagatik, bere sorreratik baliatzea asko atsegin izan duen ber abere burua Partido Nacionalista Vasco deitzen duen berak (edo Nacional esan beharko dugu, orain otu baitzaie izena aldatu beharreko zozokeria, pixkana galtzen doazen bozkak nola edo ahala manten nahian; neuk Potenciar el Negocio Variado proposatuko nieke), orain bere eskutan duena Nazi ezagun bateni zena gogora dakarren eta Gudaren Jainkoaren abizen aduen kontseilariak (ezin zuten ostia txarragoarekin izendatu).

Hartua. Zuzenago litzateke setiatua esatea. Auzorako sarrera GUZTIAK mozteak ez duelako beste izenik, ezin zitezkeelarik sartu ezta eskoletako autobusak ezta anbulantziak (laster deitzen hasiak izango zirenak). Erabilitako baliabide guztiek hori dakartelako burura, makina bat furgoneta, beren barnean ziren poliziekin, eta baita, okertzen ez banaiz, bi tanketa! Bi tanketa (bat ziur baietz)! Jaun-andreok, halako irudiekin falta izan zitzaien gauza bakarra lurreko ejerzitoa deitze aizan zen eraikin bat hustutzeko!

Ohiko hedabideak aurkitu nituen Azkuna alkatearen adierazpenak biltzen. Nire buruari agindua nion ez nintzela pertsonalismoetan sartuko, lehenik eta behin, horrekin, lortzen den bakarra bere Ego erraldoia besterik ez delako elikatzen (eta letra larriz idazten dut Egoa, halakoa delako Azkunarena). Eta bestetik, udaletxea, berak akaso horrela pentsa badezake ere, ez delako soilik bera. Badira hilabete hauetan, eta egun hauetan bereziki gertatukoaren erantzule, errudun ugari, eta ez naiz ari ezta Gaztetxearen biltzarraz ezta Kukutza defendatzera joan zen jende anonimoaz, auzokoak izana la ez.

Harira berriro. Azkuna jaunaren adierazpenekin egiten dut topo. “Kale Borrokaren urte okerrenen irudiekin egin dut topo”. ¿Errepidearen erdian eseriak ziren pertsonen kontra Ertzaintzaren proportziorik gabeko kargez ari da? Hala nahiko nuke izatea, baina ezetz esango nuke. Horri “proportziozko jarrera” deitu dio. Eseri azen jendearen kontra egitea, jendea babesten den tabernen sarrerak txikitzea, Gaztetxearen barnera gas negar eragileak jaurtitzea, barnea suntsitzea (baitezpada arrazoia kendu eta berrerabiltzen duten bertako kideek), behin ebidentzian geratu direnean asteazkeneko parte medikuekin, atzo, ostirala, sortu zituzten zaurituen parte mediku berriak LAPURTZEA auzoko anbulategian, supermerkatu bateko bezeroak eraso, Gabriel Aresti ikastetxeko sarrera aurrean kargatzea, bertako ikasleak ikaratu eta asko negarrez utziz… Zertarako jarraitu.

Azkuna jauna kexu da zenbaitzuk erantzun nahi izan ziotelako ertzainei. ¿Aurreko guztiak aipatuta harritzen ote da? Gauzak bota zizkietela, eta zaborrontziak irauli izana. Azkuna jauna, ZUEN sistemaren soldatapeko babesleak nola ziren prestatuak ikusirik, barkatuko dit barre egiten badut. Bi alderdiak (nahi badu hizkuntza belikoa baliatuko dut) mailakatuak ez direnean beti izanen da desoreka handia (palestinar harriak israeldar harrien kontra diren bertsuki) zapaltzaileen alde. Kendu ertzainei beren arma kaltegarriak (begiak lehertzen dituzten bokatxak zein airera tiro eginez hankak zauritzen dituzten pistolak) eta ikusiko du nola ez den horrenbeste edukiontzi irauli, edo nola ez den alde bakarra izanen hori eginen duena. Baina noski, ezin du hori egin. Herria beti delako ZUEN sistemaren soldatapeko babesleak baino gehiago. Maizter eta morroiei aterabide bakarra besterik ez zaielako geratzen: BIOLENTZIAREN mehatxu eta erabilera (gauzak diren bezala).

Badio Udaletxeak “jabetza pribatua” defendatu behar duela. Barregarria. Pentsatzen dut ahoan geratu zaiola “interesa zaigun jabetza pribatua” esatea. Ia udal baliabiderik ez den auzoan, non ia dena auzotarrek sortu behar izan duten, Gaztetxe eta bertan eskaini diren kultura ekimen berak urrun joan gabe, bitxia da eraikinean deus egin ez duen enpresa eraikitzaile baten interesak defendatzea. Erosi zuenetik (ihesean zen aurreko jabea desjabetu ondoren) erabat abandonatu zuen; Rekaldeberriz Auzokideen Elkartearen abokatuak gogoratzen duen bezala, hamabost urtetan, Cabisak ez du PGOU delakoaren (Hiritar Antolamendurako Plan Orokorra) betebeharretako bakarra ere eman, eraikinaren inguru gertueneko hobekuntza, aurreko ekintzak sorturiko kutsadura garbitzea… Eta nola erantzun du Udaletxeak falta hauena urrean. Lurzoru industriala lurzoru eraikigarrian birsailkatzen. Sari paregabea auzoarentza EZER egin ez duenarentzat, zeina gainera salatua izan den Castro Urdialesen izandako ustezko ustelkeri urbanistikoen erdian izateaz, obra batzuk geldiaraziak izanik.

Zein da enpresaren helburua? Uste dut irakurri dudala 300 etxebizitza inguru eraikin ahi dituela. Autobidetik pasatzen naizenean ikusten dut auzoaren gainaldean eraikin berriak amaitu behar dituztela. Zenbatuak dira hauek auzoan kalkulatu diren 1500 etxebizitza HUTSEI? Jabetza pribatuen eskubideek balio dute 1500 eta 1800 etxebizitza huts potentzial izateko? Horretarako balio du kabetza pribatuaren eskubideak Kulturarako eskubidearen aurrean?

Azkuna jaunak dio jabetza pribatua babestu behar duela. Baina ez dut ez bera ezta bere alderdia ikusi defendatzen ez iragan, ez orainaldian eta ez dut uste etorkizunean ikusiko dudanik ere, krisiak itoriko familiak beren etxeetatik kanporatuak izan direnean (bere moduko pertsonen ideiek sorturiko krisia), ikusten duten heinean bere eskubide Konstituzionala (zenbait sektorek bortxaezintzat hartzen duten Konstituzio bera, merkatu legeek kontrakoa ez diotenean behintzat) bermatua kez direla. Ez ditut ere ikusi Supersur delakoa (apustu egiten dut Artxandako tunelak baino etorkizun ilunagoa duela) edo Abiadura Handiko Trena egiteko lur eta ondasunak derrigorrean desjabetu dizkieten horiek defendatzen.

Azkuna jauna demagogiaz baliatzen da. Bere unean esan zuen Udalak ez zituela sei milioi euro Kukutzarentzat. Zertxobait gezurtia bada. Eta ez naiz ari “Udaletxearen kontuak garbiak dira” bezalako egi erdiengatik (ez da harritzekoa Udalak zorrik ez deklaratzea lan gehienak Bilbao Ría 2000 bitartez bideratu baditu, kapital publiko eta pribatuan oinarritua), iragarritakoz enbatekoaz baizik. Zergatik aipatu ditu sei milioi Diputazioan deklaratua omen den balio katastralak bi milioi baino gehiago aipatzen baditu? Bide batez, hark dio dirua eskatu zaiola Herri Etxeari. Berorri, Udaleko auzapez bezala, SOLUZIOAK eskatu zaizkio. Eta alternatiba ezberdinak aipatuz iren. Baina interesatu izan zaio dirua aipatzea, badakielako jendea dirua aipatzean jendea ikaratzen dela gastatu beharrekoaz.

Baina, esan bezala, Azkuna demagogiaren zale da. Ekimen pribatuentzat diruri kez duela dio. Zer izan zen Bilbao Urban Circuit? Zer da Bilbao BBK Live? Bai, badu kapital pribatua, baina baita publikoa. Kapital publikoa badu, zergatik ordaindu behar dut bi aldiz jaialdiaz gozatzeko? ¿Ez da BBK bera, zeinari erosi nahi dion Etorbide Nagusiko eraikina, eta gainera Kutxa eta Vitalekin bate gin aurretiko premiarekin, ekimen pribatua hein batean edo bestean? San Mames Barria futbol zelaian jarriko duen dirua ez da talde pribatu bati eskaini (Athletic Club)? Dirua soilik da interesa zaionarentzat, alkate jauna. Zilegizkoa da, noski, baina eze san bestelakorik. Kultura ez da berorren lehentasunen artean, ez bada, Guggenheim bezala, sarrera mugatu eta kapitalizagarria behintzat.

Demagogiaren zurrunbiloaren erdian esaten du “okupak direla, Diputazioa, Herri Etxe bera edo gure etxeak okupatu ditzaketela”. Falta izan zaion bakarra izan da esatea badatozela gurea bereak lapurtu eta emazteak bortxatzera. Ez luke aipurik merezi. Berorren etxea gutiziagarria izan badaiteke ere, lasai izan daiteke, ongi baitaki okupazioaren mugimenduko partaideek ez dutelako sekula hartuko zinez erabilia dena ezagutzen duten etxea. Kukutzaren eraikina, egun Cabisaren jabetzakoa, erabili azen okupatu aurretik? Arrazoia du, urteetan abandonatu aizan ondoren, arratoi eta junkiek erabilia zen.

Baina ez bedi kezka. Berorren ametsa bete da. Kukutza ez da gehiago hamahiru urtetan Errekalde zein beste koordenadetako adin guztietako pertsonei tokia eman dien kokalekuan. Errekalde berriz ere ekipamendurik gabe da. Errekalde berri zere kultur ekimenik gabe da. Cabisak dagoeneko 300 etxebizitza huts potentzial eraiki ditzake lasai. Hipotekatu potentzial berriak izan ahalko dira, beren bizio sorako itoak izan ahalko direnak, zeinek berorri ere bozka ahalko dioten potentzialki, berorren izaera populistak posible egiten baitu edonork, ia Falangekoek ere, total, PPko hautesle potentzialek jada egiten baitute (PNV delakoak arazoa izango du epe motzean berorri ordezkoa aurkitzeko). Lasai egin dezake lo berorrek jakinik auzoa berorrena dela, Gasteizekok aleak bere unean Fragarenak izan ziren bezala. Lasai egin dezake berorrek… oraingoz.

Azken finean, GUZTIOK (guzti-guztiok) ereindako jasoko baitugu. Batzuek sekulako gorrotoa eta hilobira eramango dituzten gaitz latzak jasoko dituzte. Kukutzaren kimuetatik erro nagusiak eman dituen fruitu gozo berdinak sortuko dira, egitura soziala ez delako hiltzen… berregiten da.

PD.: Neretzat atxeki behar nuen, baina ezin diot eutsi. Azpikoa dedikatzen diet Rekalde setiatu zuten soldatapekoei.

Eta beste hau (auskalo noren) Herri Etxeari.

Gazte mugimendu alternatiboa 80. eta 90. hamarkadako Ipar Euskal Herrian

Iragan astelehenean, hilak 14, Gatazka Gunean Ipar Euskal Herriko gazte mugimendu alternatiboaren inguruko mintzaldia antolatu zen, Eneko Bidegainen “Patxa, Besta bai, borroka ere bai” liburua aurkezteko aitzakiarekin (liburuaren aipamena blog honetan bertan aurkituko duzue). Solaskide Jtxo Estebaranz, “Tropicales y radicales” liburuaren egilea izan zuen. Hamabost bat pertsona izango ginen eta zenbait gauza interesgarri aipatu ziren, ondokoa duzue mintzaldiaren grabazioa entzun edo deskargatzeko, izan ontsa:

Mintzaldia

Aro berria

Batzuek badiote blog bat gure etxeetan gordetzen ditugun egunkarien modukoak direla, zeinetan gure izatea biluzten dugun, gure beldurrak, gure gogoetak, gurak, denak aurkitzen ditugu bertan izkiriatuak. Ezberdintasun handiena da blog batean gure egunkaria edonorri irakurtzea uzten diogula.

Orain arte bloga betetzeko nire irregulartasunerako hainbat aitzaki jar nitzakeen, estresa, lan eskerga, utzikeri punttua, zenbaitetan liburu batzuk irentsi eta beste batzuetan irensten zaituztela, baita txolinduta izatea ere inoiz.

Iragan asteazkenean, hilak 24, hondoa ikutu dut, zapaltzen nuen lurra desagertu eta zulo beltzean amildu ondoren. Ohitua izan beharko nuke, galtzaileen bandokoa naizela pentsatu baitut beti. Baina kolpe honek ikaragarri jo nau.

Berriz ere abiatuko naiz segituan blogaren lanari, ez baitut horrela utzi nahi, barkatuko didate ez dauzkadan jarraitzaileek. Era berean, esan dezaket bost egun hauetan burutazio asko izan ditudala, egiteke diren proiektuei bueltak ematen aritu naiz eta badauzkat garatu beharreko zenbait ideia, aurrekoek baino itxura hobeagoa izatea nahiko banuke ere, beti bezala hondamendi galanta izango direnak.

 

Laster ikusiko dugu elkar berriz ere. Artean, halako egoera konpartitzen dugunoi, ondoko kantua eskaintzen dizuet, Lisabö handiek 2005eko Izkiriaturik aurkitu ditudan gurak disko itzelean egindako “Iparorratza”, Anari eta Lekuren laguntzarekin ahotsetan eta Jon Argaren hitz bikainak gidatua.

Aste Nagusia 2010: Konpartsen balorazioa eta datu gehiago (tartean opari bat)

Beno, Aste Nagusia amaitu da, bakoitzak haren inguruan balorazio ezberdina izango du. Nerea oso arina da, denbora gehiago igaro baitut kanpoan bertan baino. Baina jada nire iritzia eman nuen Udaletxeak, haren baitan diren alderdi politikoek eta hedabide batzuek (El Correo Español, Diario de Falange Española Tradicionalista y de las JONS egunkaria bereziki) egindakoaz egungo jai eredu parte hartzaile eta herrikoia suntsitzeko.

Aipatu nituen datuen artean baten bat ahaztu zitzaidan. Hauetako bat esaterako bada Udaletxeak azken urteetan nahi duen datetara aldatu dituela jaiak. Bilboko Aste Nagusia santu baten inguruan ospatzen ez den jai bakanetarikoa denez, ez da egun zehatz baten inguruan egiten, baina bai egin izan dela orokorrean Abuztuko hirugarren astearen inguruan. Udaletxeak azken urteetan ordea datak aldatu egin ditu interes ekonomiko hutsengatik, aipatuko ez ditudan gune komertzial handien eta merkatari eta ostalarien elkarteen eskakizun edo aholkuak jarraituz, hots, jai hutsa inongo arrazoi ez duena eta bai ordea arrazoi ekonomiko hutsek bultzatua, Konpartsek entzun behar duten artean txosnekin dirua besterik atera nahi ez dutela. Are eta argiagoa da ikusten badugu Bilboko beste ospakizun bat. Tomas Deunaren azoka Abenduaren 20an izan ohi da. Baina badira urteak azoka aldatu dena, larunbat edo igandean izan beharrean, astelehen edo ostiralean izan eta horrela Bilboko Alde Zaharreko Merkatarien elkartearen eskakizunak asetuz. Edo aurtengo aratusteak, lau egunetara murriztu dituztenak ez zutelako behar bezalako errentagarritasuna ematen ohi bezala astearteraino luzatuz.

Plantoaz ere nahikoa hitz egin nuen, bai neuk ikusi nuenaz nola irakurri ahal izan zenaz. Bakoitzak nahi dituen kontuak egin ditzala. Baina gauza hau da: egunkari batek, Berriak, argazkien bidez erakutsi zuela bezperan eta planto egunean ordu berean Areatzan izandako ezberdintasuna. Agintariek eta haren aldekoek diote ez zela nabaritu. Dedukzioak egiten baditugu, horrek esan nahiko luke txosnetan zein Alde Zaharrean falta zen jende guztia-guztia beste eremuetan izango zela. Norbaitek erakuts diezadake bezpera eta planto eguneko argazkirik Abando, Albia edo Abandoibarran? Zeren jendeak Konpartsez paso egin bazuen, milaka pertsona gehiago (bai, milakaz ari naiz) ikusiko ziren eremu hauetan. Halakorik izan zen? Ez dut uste…

Oraingoan argitaratu nahi dudana da Bilboko Konpartsek egindako prentsaurreko oharra atzo, zeinean eskertzen duten planto eguneko elkartasuna eta, hein berean, onartzen duten egon zela plantoa jarraitu ez duenik, noiz ikusiko ditugu ordea gainontzekoei onartzen Areatzan bereziki, eta Alde Zaharrean ere jende andana falta zela?

Era berean, Gara egunkariak aipatutako pasarteren bat nabarmenduko dut, zeinean bi datu interesgarri ematen dituzten: lehena, Alde Zaharreko tabernetan galdezka ibili zirela eta esan zietela ohi baino lehenago itxi zutela planto egunean berezoen faltagatik, eta iazko egun berean baino askoz diru gutxiago jaso zutela. Eta bigarrena, Udalak ez duela oraingoz aurkeztu nahi izan planto eguna eta iragan urteko egun bereko egunean izandako garraio erabileraren arteko ezberdintasunen daturik eman nahi izan. Halako datuak beti eman ohi dituzte. Zergatik oraingoan ez?

Berriz ere grazia egiten du El Correoren jarrerak. Konpartsen prentsa oharran esplizituki aipatzen dute egunkaria, haien aurka egindako mugimendu guztiak salatuz. Eskatzen dute barkamen eske publikoa erlazioak haustea nahi ez badute. Egunkariak oraingoz ez du txintik ere esan, eta ez dirudi esango duenik. Oharraren inguruko artikuluan ez dute sikiera eskakizun hau aipatzen, beraz, zure kontra egindako salaketa aipatzen ez baduzu ere, ez dirudi autokritika egiteko edo barkamenik eskatzeko prest zaudenik. Eta beren blog batean ere ez dute ezer esaten, eraso baino. Honen inguruan azken opari bat emango dizuet pieza honen amaieran. Blog honen helbidea emango dut, “El General” deituriko batek Konpartsen aldeko argudio oso onak ematen dituelako.

http://blogs.elcorreo.com/elcascarrabias/2010/8/30/el-plante-comparsas-un-exito-

Beno, ez naiz luzatuko. Besteei emanen diet hitza oraingoz.

http://www.bilbokokonpartsak.com/web/index.php?option=com_content&view=article&id=520%3Alehen-balorazioak&catid=1%3Aazkenak&Itemid=50&lang=eu

Mari jaiak duela gutxi utzi gaitu eta gaurkoan zuekin bildu gara, lehenengo balorapen azkarra egiteko, jaiak bukatu bezain azkar unerik onena delako. Agian ostean hurrengo egunetan bestelako azalpenak emango dizkizuegu gauzak sakontasunean argituz, eta nola ez, zuen galderei beti bezala erantzuteko prest.

Aste Nagusi berezia aurtengoa, beroa, oso beroa, ulertzen da ezta? Batzuk gehiago berotzen ahalegindu direnak.

Baina gure gaurko lehenengo hausnarketa modu positiboan burutu nahi dugu, modu positiboan, jaiak ondo egon direlako, oso ondo, esango genuke, parte hartze itzela, eta gure ustez inoiz baino argiago geratu delako jendarteak jaien kontuetan gutxienez, noren eta zeren alde egiten duen. Batzuk ezkutatu gura izango dute errealitate argi hau, baina jendartearen parte hartze itzela konpartsetan, beti leporaino, egun batean salbu, planto egunean salbu, noiz isiltasunak Areatza bete zuen lehenengo aldiz Aste nagusian goiz osoan eta arratsaldeko zati handian zehar. Eta plantoan gertatu zenaren inguruan utziguzue lehenengo hausnarketatxoa egiten, udalekoei zuzendutakoa: publikoki onartuko ez baduzue ere, jai erreferendumean galdu baino gehiago, oso porrot bortitza jaso duzuelako.

Aurten Aste Nagusiari toke berezi bat eman behar izan diegu. Plantoa, eguna zein ekitaldia, kolore beltza gehitzea adierazpen askatasunaren aldarri moduan, jai batzorde mistoaren degradazioaren salaketa, konpartsa zigortuei elkartasuna… Guztian, guzti guztian asmatu dugu, bete betean asmatu, itzelezko arrakasta izan da, eta konpartsok pozik esan dezakegu, berezia izan dela aurtengo aste nagusia, pozik gaude planteatutako kontu guztiak ondo atera direlako, baina ez gaitezen erratu, pozik bai, baina nahiago dugu, horrelako poztasunik hartu behar ez izatea, nahigo ditugu akordioak, eredua eta azken finean Jai ez hain beroak.

Jaien alde, ereduaren alde hitz egiteko, adosteko, biltzeko eztabaidatzeko eta gauzak konpontzeko gure prestutasun osoa mantentzen jarraitzen dugu. Eta jasan behar izan ditugunak jasanda, txupina kasu, oraindik ere gauzak konpontzeko eta bideratzeko gogoa daukagu, aurrean solaskiderik topatzen badugu, bestela deika eta deika arituko gara solaskideak behingoaz hartzen gaituen. Horregatik aurrekoan, planto egunean, udaleko erregistrotik alkateari berriro ere biltzeko eskaera luzatu diogu Alkateari, gauzak bideratzeko, bideratzeko gogorik baldin badu.

Aurtengo hausnarketarik garrantzitsuena hau da, jai ereduaren defentsa, jai eredu mistoa hitz eginez berreskuratu. Herriak jai eredu honen aldeko jarrera argia, oso argia azaldu duelako, eta ez ikusiarenak egitea ez litzatekeelako arduratsua izango.

Gaur ere jaiak desitxuratzen ibili diren politiko zein komunikabide batzuen jarreraren inguruan hausnarketa egin gura dugu. Gure informazioak eta prentsaurrekoak desagerrarazi, konpartsen arteko liskarrak bilatu, konpartsero disidenteak harrien azpietan bilatuz, eta konpartsok adostu duguna jendartean zalantzan jarriz, publikoki kriminalizatu gaituzte, merkatariak eta tabernariak presionatu ditugunaren buloa sortuz, gezurra esanez, argi baino hobeto demostratu den lez. Eta medio batzuekin gure limitea aspaldi gainditu da. Argiago esateko, El Correo Españolek publikoki barkamena eskatzen ez badigu, nahi duen formatuan, gurekin ez du izango jada, inolako erlaziorik. Herritarrak desinformatzekoak eta kazetarien objetibitatea galtzeak ere limitea du. Hain txarrak bagara zergatik hiri krosaren antolaketan lagundu adibidez? Aurten gertatutako guztiarekin hainbat hautagai eduki ditugu Bilboko Konpartsen bandera marroia jasotzeko, euren artean komunikabide hau, baina azkenik Isabel Sanchez Roblesek irabazi du.

Gaur egin gura dugun beste hausnarketa bat oso pozik gauden berrikuntza baten ingurukoa da: aurtengoa Aste Nagusirik garbiena izan da. Eta bereziki konpartsok edalontzi berrerabilgarrien inplantazioari esker. Gainera ezin ukatu pausu honek jendartean izan duen lehenengo ondorioa: guztiok ardura izatea Aste Nagusia garbiago bat lortzen!! Guztion ardura den heinean guztiok zoriontzeko aprobetxatu nahi dugu: zorionak Aste Nagusira hurbildu zareten guztioi eta konpartsokin batera jai-eremu garbiagoa lortu duzuen guztioi!! Ea posiblea den ahalik eta arinen Udaletxeko datuak lortzea goizetan beste urtetan jasotzen zen plastiko toneladen inguruan eta balantze teknikoagoa egin dezakegun.

Eta azkenik, eskerrak eman nahi dizkiegu, gurekin batera guri sostengua emanez, jaien alde, lanean aritu zareten guztiei, gure txosnetara hurbildu zareten guztiei, ekitaldi, txapelketa eta jolas ezberdinetan parte hartu duzuen guztiei, gurekin batera edalontzi berriekin birziklatzen aritu zareten guztioi, eta espreski Alde zaharreko merkatari eta tabernariei izandako jarreragatik, bihotzez, eskerrik asko. Irabazitako 2010ko Bilboko Konpartsen bandera urdina benetan merezi duzue!!

Garak aipatuko datuei buruzko pasartea aipatuko dizuet orain (itzulpena nirea da), gainontzekoa prentsa oharra errepikatzea baita, hala ere albistearen lotura ondokoa da:

http://www.gara.net/paperezkoa/20100831/218196/es/Bilboko-Konpartsak-insiste-emplazar-Inaki-Azkuna-tras-el-exito-plante

Bilboko Konpartsek Iñaki Azkuna deitu dute plantoaren “arrakastaren” ondoren

Agustin Goikoetxea

[…]

Lehenengo balorazioetan, esaterako, 2009ko Aste Nagusiko asteazkenarekin alderatuz garraio publikoetan izandako bidaiari murrizketa estali nahi izan bada, badira beste datu adierazgarriak. Horrela, GARAk ezagutu ahal izan du Alde Zaharreko taberna askok abuztuaren 25ean –konpartsen planto egunean- bezero jaitsiera izan zutela, urtebete lehenago izandako irabazien erdia lortuz batezbestekoz eta goizago itxi zuten.

[…]

Amaitzeko, ziurrenik askok ikusi nahiko duten irudi batzuk erakusten dizkizuet. Honakoak El Correo Españolen lehen urteetako irudiak dituzue, tartean lehen zenbaki bera. Lehen zenbaki haren data 1937ko Uztailaren 6koa da, pixelaturik ikusi ahalko bada ere (ikusten dituzuen kalitate berdinean jaso ditut neuk irudiak), argi eta garbi jartzen du “Num. 1”. 1910. urtean sortu izan balitz ez luke egun hartan lehen zenbakia izan behar. Eta argi azaltzen da egunkariaren sorrera: “Diario de Falange Española Tradicionalista y de las J.O.N.S.”. Bilboko frontea amaitua Falangek sorturiko egunkaria. HORI da bere sorrera.

Num.1, 1937-07-06

Num. 236, 1938-06-19

1939-06-18

1941-07-11

Aste Nagusia 2010: Planto eguna, ikusi eta irakurritakoak

Atzo izan zen planto eguna Bilboko Aste Nagusian. Denetarik irakurri dezakegu egunkarietan baina hobe zen begiekin ikus zitekeena ikustea. Neuk esan dezaket ikuspuntu pribilegiatua dudala, Zazpi Kaleetan egiten baitut bizia eta honakoa izan da ikusi nuena.

Eguerdian iritsi nintzen Bilbora eta Termibusera joan nintzen autobus txartel bat erostera. Segituan tranbia hartu nuen, ibaiaren bailara nola zen ikusi nahi bainuen. Pio Barojara heltzen gara. Nola ez, Gogorregi konpartsan badira tragoak eta mokauak hartzen ari direnak (hamabost inguru, eguerdiko ordu bi t’erdiak dira). Ironikoki, konpartsa honek, Bilboko Konpartsen federakundean aspaldi ez bada ere, beltza aukeratu du apaingarri gisa, bederatzi egunetan dolua erakusten ari diren konpartsen modura.

Nafarroa kaletik jaisten gara Arriaga biderantz eta hona panorama: astelehen eta asteartean lanera joateko kale honetatik jendea saihestu behar nuen, gainezka baitziren espaloiak eta errepideak irekiak ziren oraindik. Atzo ordea lasai ibil zintezkeen, udako zein urte osoko beste edozein egunetan bezala. Arriagako zubia zeharkatzen dugu eta irudi espektrala, txosnek Far Westeko herri abandonatuak ematen dute, hutsak, prezintatuak, soilik direla bertan segurtasun aldetik konpartsakideren bat (elastiko beltzekin) eta eszena ikusi nahi duen bakanik. Arriaga igarotzen dugu eta atzeko geltokian paratzen gara. Kaskagorriren irudia duen eszenatokia, Pa…Ya, Kobetamendi, Askapeña. Beltz iluna eta arimarik ez. Erriberara heltzen naiz. Dendak eta tabernak irekiak dira, baina askok badute Aste Nagusiaren aldeko afixa beltza. Erronda kalera heltzen naiz. Aurreko egunetan kalea gainezka zen, gautxori asko ziren eta haiekin batzen ziren festa goiz hasi nahi zutenak. Atzo ordea, kalea hutsik zen, lanegun arrunt batean bezala. Lau bat pertsona sarreran eta tabernan bertan baten bat gehiago eta musikarik ez.

Guk gure protesta prestatzen dugu. Erakusleihoa beltzez estali dugu. Aste Nagusia bezala, erakutsi nahi genuen zer izanen litekeen kulturarik gabeko erakusleiho bat. Hedabideren bati arreta piztu zion.

Argazkiak: Marisol Ramirez eta Luis Jauregialtzo, Berriarentzat

Bederatziak aski pasata ateratzen naiz, amaitu dut eguna, etxerako bidea hartuko dut, aurrekoetan ez banuen gorpua, gaur (atzo) ez da jai eguna. Baina bisita bat egin nahi dut Alde Zaharretik ea zein giro den, ez dut nere zuloaren ikuspegian geratu nahi. Somerak, Alde Zaharreko kale erabilienetakoa festetan Iturribide, Barrenkale, Txakur edo Santa Mariarekin batera (Bilbo Zaharra ahaztu gabe), jendea izan badu, baina ez ostiral arrunt batean baino gehiago, Zamudioko atarira doan bihurgunetik erraz pasa daiteke. Artekalen ez da jenderik ia, ezta Tenderian ere. Handik Unamuno bidera noa eta urrundik jende andana ikusten dut eta pentsatzen dut lepo dela. Hurbildu ahala ohartzen naiz kale animazioen inguruko tropeltxoak direla, bata museoaren ondoan eta Unamunoren plazan bertan bigarrena. Animazioen inguruan gehienez bi edo hiru lerro, pasatzen oztopatzen dutenak, baina handik pasata erraz ibiltzen da, ez espaloitik, kaleko merkatariez beteak direlako, baina bai errepidetik. Ekaineko Kobetatik noa, Plaza Barria ikusten dut. Jendea ikusten da, baina ez naiz pasatzen ikustera jaieguna dela nabaritzen den (egin behar nukeen). Areatzan bi multzo ikusten ditut. Kale antzerki bat (uste dut urtero jarri ohi den batukada dela, ez dut ongi ikusi) Posta Kalearen sarreran, eta bigarrena Arriaga aurrean, udaletxeak kontratatua zirudien emanaldia. Zubia zeharkatzen dudala berriz ere paisai iluna ikusten dut (Berriak eman du argazkirik onena gaur). Jende asko dabil aurrera eta atzera, baina nahikotxo falta dela sumatzen da. Trena hartzen dut eta banoa.

Hori da neuk ikusi dudana. Hortik aurrera hedabideetan irakurtzen ditut ikuspegiak eta aipuak dituztenetan idatzitakoak. Grazia ematen dute batzuen aipuek esanez festa handia ikusten zela Abando, Albia zein Abandoibarran, alegia, Bilboko Konpartsen eremutik eta Alde Zaharretik kanpo. Baina badira beste zenbait idatzi dutenak Alde Zaharra hilerri bat zela eta Deia zein El Correon (nola ez) idatzitakoen faltsukeriak salatuz.

Berriz ere El Correorenak mauka du. Goiburu handia aipatu aurretik plantoari eskeinitako argazki galeria aipatuko dut. Areatzako zenbait txosnei egindako lehen planoak, hutsak bai, baina ia beste ezer erakusten ez dutenak, ezta Alde Zaharreko kaleak ere, badaezpada ez diezaien goiburua zikindu. Portzierto, non dira egunak joan egunak etorri kalean mehatxatzen izango ziren piketeen inguruko aipurik? Ez dituzte aurkitu? Normal, ez zegoen piketerik inon. Baina badaezpada gaia ez dute aipatzen.

“La fiesta siguió con las txosnas cerradas”. Ez zen harritzekoa, Aste Nagusia ez baita soilik Bilboko Konpartsak, baina berriz ere beren titularrak ostia txarra du. Hari laguntzen dion argazkiak ere. Arriagatik atera dute eta nik deskribatu dudan egoera da: egunaren argiagatik gaueko bederatzi t’erdiak izango dira. Bazter batean jende multzoa ikusten da, aipatu dudan kale emanaldiari begira, eta hori da ikus daitekeen lehena, baina gora egiten duzu eta ohartzen zara zubia aurreko egunetan ez bezala ez dela lepo.

Argi dago Falangeren egunkariaren kazetaria eta biok ez garela kale berdinetan gurutzatu, bera hasierako kaleetan geratu baita, beti, edozein asteburutan, are gehiago udan, jendea duen kaleetan baita, ez da barnerago joan. Eta noski, manipulazioarekin jarraitzen du, galdera tranpa egiten baitie tabernari zein merkatariei, alegia, ea beraiek ixteko prest ziren. Temati jarraitzen zuen plantoa egiteko ustezko presioekin. Okerrena da izan zirela jokoari jarraitu ziotenak esanez ez zeudela ixteko egoeran. Jakin nahiko nuke ea inork gogoratu dion merkatarion hilabete hasierako prentsaurrekoa, presioak gezurtatuz, eta berauok idatzi ez dituen bere errealitatea eraikitzeko. Behintzat onartu du badirela elastiko beltza daramaten tabernak.

Aipuen artean El Correoren jatorria omentzen duten pertsonak azaltzeaz gain manipulazio salaketak ere badira.

Deian ikusi dut Konpartsen adierazpena jartzen dutela eta aipuen artean manipulazio salaketarik ere.

Neuk ikusi dudanetik gertuago dira Gara eta Berria. Gararen pieza ez zait gehiegi gustatu, askoz gehiago aipatzen du Udaletxe aurreko ekitaldia giroa baino.

http://www.gara.net/paperezkoa/20100826/217497/es/Las-comparsas-paran-dia-para-impulsar-Aste-Nagusia

Askoz gehiago gustatu zait Berriarena. Aipatzen dute ekitaldi bera, baina gero bada pieza bat non ikusten den eremu osotik ibili direla eta toki batzuetan jendea badela onartzen duten artean, besteetan huts dela aipatzen dute. Honakoa da aipatuko dudana, ez dezan inork tontakeriarik esan. Lehen ikusi egin dut El Correo Español, Diario de Falange Tradicionalista y de las JONS egunkariaren foroan badela esaten duenik Gara manipulatzaileena dela, ez baitute aipurik egitea uzten. Haren mailako aipuak irakurtzeko neuk ere nahiago dut ez jarri, horretarako badaude jada eskuin muturreko foro gehiegi. Berriarekin ez dira gehiegi sartzen, are gehiago isildu dituztenetik nondik eta Audientzi Nazionaletik, Egunkaria auziko epaiak esan zuenean haren aurka jaurtitako guztiak ez zuela zentzurik.

http://paperekoa.berria.info/plaza/2010-08-26/038/006/kolorea_dolu_bihurtuta.htm

Kolorea dolu bihurtuta

Konpartsarik gabeko Aste Nagusia «umezurtz» geratuko litzatekeela nabarmendu dute planto egunean

Larunbatean Arriagan izandako tentsio uneak salatzeko antzezlana egin dute

Maite Asensio.

Bilbo

Iñaki Azkuna Bilboko alkatea agertu da segurtasun neurri zorrotzez inguratuta. Bilboko Udaletxeko eskailera aurrera iritsi denean, militarrek lerroa osatu dute, eta ez diete konpartsetako bost ordezkariei pasatzen utzi. Bertan zeuden kazetariei ere oldartu zaizkie, «alkateak esan du ezin dela grabatu, eta kito». Baina Azkuna ez zen benetako alkatea, ezta benetako militarrak ere, Aste Nagusiko planto egunaren harira Bilboko Konpartsek prestatutako antzezlaneko pertsonaiak baizik.

Elastikoak kendu dituzte konpartseroek, eta erdi biluzik egin dute aurrera, eskaileretaraino; bertan dauden hesiak kendu ostean, keinua egin diete atzean zain dituzten ehunka laguni. Eta pixkanaka, udaletxeko eskailerak hartu dituzte 29 konpartsetako kideek; eta eskaileretan denentzako tokirik ez dagoela ohartu direnean, balkoiak ere hartu dituzte. Kolorez jantzi dute udaletxea, eta ondoren dolu bihurtu.

Antzerkiaren bidez, larunbatean txupina baino lehen Arriagaren barruan jazotakoa salatu nahi izan dute: presioak eta miaketak, Txori Barroteko konpartsakide bat antzokiaren balkoira atera ez zedin. «Arrazoaik bagenituen gaur plantoa egiteko, baina txupinean gertatutakoak beste bat gehitu du», adierazi du Aixe-Berri konpartsako ordezkari batek; «Zapatuan bizitakoak argi utzi digu udalak beste urrats bat egin nahi duela: konpartsok txupinean parte har ez dezagun saiatu. Baina kontuz: txupina herriarena da, jaia herriarena da».

Izan ere, 1987tik Bilboko Udalak eta konpartsek elkarlanean antolatzen dute Aste Nagusia, baina eredu misto hori arriskuan ikusten dute konpartsek. Aurten zantzu ugari egon dira: Kaskagorri eta Txori Barrote konpartsak txosna jarri gabe zigortzea, Komantxeri txosnarako baimena ukatzea, Jai Batzorde Mistoaren funtzionamendu eskasa… «Eredua lurperatu nahi dute: zigorrak, debekuak, baimenak ez ematea… Helburua argia da: konpartsen indarra desagerrarazi, herri mugimenduak dakarren freskotasuna otzandu, ideiak eta disidentzia kontrolatu», esan dute. Tartean, traba administratiboak salatzen edota adostasuna bultzatzen duten kartelak agertu dituzte eskaileretako zenbait konpartsakidek.

Eredu mistoa alboratu eta jaiak «pribatitzatzeko» asmoa antzeman dute konpartsek udalean, «mundu instituzionalak kontrolatutako jaiak, herritarren parte-hartzea mugatzen edo ia desagerrarazten duena». Udalak aurtengo jaietarako asmatu duen leloa ere hizpide izan dute: «Bilbo Total Free!, atzerrian salgarri, eta etxekoei, kale». Konpartsarik gabeko festak «umezurtz» geratuko liratekeela nabarmendu dute taldeek: «Unescok kultura ondare izendatutako jaiek guztion inplikazio zuzena beharko dute». Hori dela eta, mezu argia igorri nahi dute konpartsek. Eredu mistoaren aldeko konpromisoa «muturreraino» eramateko prest daude, eta aurrera begira, festen defentsan lanean jarraituko dute, 2011ko Aste Nagusia «mundiala» izan dadin.

«Gaur ez da jai eguna», gogoratuz heldu da hitzaldiaren amaiera: «Egun koloretsua izan behar zen, baina kolorea galduko du». Ondoren, konpartsen elastiko alaiak erantzi dituzte udaletxeko eskaileratan dauden ehunka konpartsakideek, eta dolua utzi dute soinean: Aste Nagusia defendatuz lelodun elastiko beltza. Txaloka hasi dira guztiak. «Kolorea desagertu da egun batez, aste osoan desager ez dadin».

http://paperekoa.berria.info/plaza/2010-08-26/038/010/konpartsarik_gabe_hutsunea_eta_isiltasuna.htm

Konpartsarik gabe, hutsunea eta isiltasuna

Planto egunean ez da girorik izan Areatzako txosnen gunean, eta Zazpikaleetan ere antzeman da hutsa

M. A.

Bilbo

Konpartsarik gabeko Aste Nagusia zer izango litzatekeen irudikatu nahi zuen atzoko planto egunak, eta argazkia argia izan zen: jendeak egon behar zuen tokian, hutsunea; musika eta algarak entzun behar ziren giroan, isiltasuna; kamiseta koloretsuak jantzi behar zituzten gorputzetan, dolu elastikoak. Bilboko jaiek osagai ugari dituzte, baina konpartsek egiten dute berezi; haiek gabe, arima galdu zuten atzo festek.

Bilboko kaleak ez ziren hustu, halere. Udalak antolatutako ekimenek -herri kirolak, buruhandiak, kontzertuak, kale antzerkia…–herritar asko erakarri zituzten, eta beste zenbait pasieran atera zen eguraldi ona aprobetxatuta. Baina gastronomia lehiaketarik ez zen egon, bertso bazkaririk ere ez, eta konpartsa bakoitzak egunero antolatzen dituen jarduerak -gaurko 50 inguru daude iragarrita- bertan behera geratu ziren. Txosnetan, zaintzan geratutako konpartsakideak baino ez ziren geratu, eta zigortutako konpartsei elkartasuna agertzeko edo adierazpen askatasunaren aldeko kartelak, eskegita. Txosna artean, plantoa egiaztatzera bildutako herritar gutxi batzuk.

Gauean, parranda egiteko aukerarik ez. Txosnak dira jaietako gau giroaren bihotza, baina handik kanpo, Zazpikaleetan ere nabaritu zen hutsunea. Auzoko 250 tabernek eta dendek baino gehiagok egin zuten bat konpartsekin. Ateak itxi ez arren, elastiko beltzak jantzi zituzten langileek, eta planto eguna gogorarazteko zenbait ekimen izan ziren: Errondako Herriko tabernak musika itzali zuen egun osoan; Gatazka Gunea liburu eta musika dendak oihal beltz batez estali zuen erakusleihoa; kalean eta poteoan «askoz jende gutxiago» antzeman zuten Kalderapeko kulturguneko langileek. Atzo ez baitzen jairik egon.

2010eko Aste Nagusia: Festa paregabe baten argiak eta itzalak

Iragan larunbatean hasi zen Bilboko Aste Nagusia, zoramena, bilbotar peto-petoak bezala bederatzi egunera luzatzen den astea ospatuz. Beno, esan beharra dugu izango dela jaia zortzi egunetara murriztuko zaionik. Horren arrrazoia dugu Bilboko Konpartsek, beste toki askoren inbidia den ekimen honen benetako sustatzaileak, gaur planto egitea erabaki dutela. Planto horren aurrenekoa txupinazoan ikusi ahal izan genuen, konpartsek desfile xumeagoa egin zutenean, ohi bezala Begoñatik jaitsi beharrean udaletxetik ateraz, eta 10000 zapi beltz banatuz jendartean, sekulako laborria sortuko zuena agintari eta haien morroien artean, ahalegindu zirenak egia estaltzen, baina egia zapi beltzez beteriko plazan eta Aratz Irazabal txupinerak zeraman zapi beltzean bihurtu zen.

Bilbok duen jai eredu paregabea erasoa da urte batzuetatik hona. Ez da Txori Barrote eta Kaskagorri konpartsei txosna jartzeko ezarritako debekua soilik izan arrazoia nagusia (arrazoietako bat bada ere), aski da zenbait adibide ikustea.

Zortzi urtetatik hona, Bilbok bi Aratuste desfile nagusi dauzka, eta ez beharrezkoak izateagatik hain zuzen. Udaletxeak, konpartsak asistentzia-paper hutsera mugatu ezin zituela, eta lehenak inposaturiko mugak onartzen ez zituztela ikusita, desfile ofizialetik ateraz ituen, ordutik derrigortuak direlarik ibilbide alternatibo bat egitera. Halako hutsunea betetzeko udalak, beste edozein erakunderen gisa, ezagutzen zuen modu bakarrarekin betetzen ahalegindu zen: dirua. Emaitza desastre huts aizan da. Aski da desfileetara hurbiltzea ohartzeko publiko gehien erakartzen duena konpartsena dela, horren gertuko egiten baitira, gainontzeko hilkorren modura modu erra zeta kutreenean ere mozorrotzeko gai direlako besteak beste (maitasun osoarekin), Udaletxeak artean, nahiz eta nahikoa harroputzak izan urteren baten Rio de Janeiroko desfilea ekartzea bururatzeko, soilik lortu egin du arreta piztea euren desfileak konpartsekin topo egiten duenean. Laburbilduz, diru-xahutze ikaragarria bizi da, kale moztu ugari, beharrezkoak ez diren modelo eta aktoreak …

Luzez existitzen da festetako komisio mistoa, udalbatzan ordeztuak diren alderdi politikoek zein Bilboko Konpartsak federakundean ordeztuak diren konpartsek parte hartzen duten. Historikoki komisioaren ardura izan da elkarlaneko ekimenak antolatu eta ordaintzea (suziriak, desfileak…), zeren oroi dezagun, ekimen hauek udalak zein konpartsek ordaintzen dituzte neurri berean. Azken hamarkadan, konpartsek salatzen dutenez, udal-ordenantzen bidez komisioaren funtzioa murrizten joan da, Udalak konpartsei daten eta jada harturiko erabakien berri emateko bilera eskasetara mugatuz.

Jada jakina denez Txori Barrote eta Kaskagorrik debekatua ikusi dute beren txosnak jartzea udaleko preso politikoen argazkiak jartzeagatik, sasiko gobernuen garai honetan (eta ez naiz ari gehiengoz aukeratuak izan diren udalez ari batzuei izorra badie ere, zerrendak debekatuz sortu diren gobernuez baizik) gustuko ez den elkartasun ekimena. Oso larria da Azkuna prentsaurrekoan azaltzea esanez konpartsek arrazoia dutela uste badute salatu dezatela. Eta kazetariak ixo. “Ezjakintasun bedeinkatuari” deitzea geratuko litzaiguke, baina okerrena da badakitela ongi egia. Gogoz izanen nintzateke bertan guztiak lotsarazteko “salatua izan da jada, alkate jauna” oihukatuz. Hala da, salaketa administrazioarekiko auzi-prozesu epaitegian jarri baitzuten konpartsek baina, denok dakigunez, justiziaren doaietako bat ez da bizkortasuna, eta askok uste dute epaia ez dela kaleratuko konpartsek txosnarekin itzultzeko eskubidea duten arte bi urte barru, berandu, alegia.

Izan den beste polemika bat, salatu bezain pronto ahazten ahalegindu direna, beste bi txosna jartzea debekatu izana da. Horietako bat Aberrigintzan da (Bilboko Konpartsen partaide ez dena), Eusko Alkartasunari lotua, orain lau urte arte udalan PNVren kide zen alderdia (jada ez dute zinegotzirik), eta “tokirik ez dela” jaso dutenak arrazoi gisa. Az e kasualitatea tokia falta izatea orain hogei urte baino gehiago PNVtik bereiz izen alderdiarentzat, orain bi urte jeltzaleak baztertu zituena behin Konstituzionalak Ibarretxe lehendakariaren kontsulta debekatzean bere alderdi propioak zirkinik ere egin e zizan ondoren, eta legez kanpo den ezer abertzalearekin akordio estrategikoa sinatu berri duen alderdiarentzat. Nire etxean horri mendeku hutsa deitzen zaio.

Beste txosna beste konpartsa batena da, Komantxe, Bilboko okupazio mugimenduari lotua. Bere debekua horren arrazoi gabe zein ulergaitza da, oraingoz ez dutela balizko arrazoirik jaso. Aitzakia oso erdipurdikoak erabili ziren, sarritan El Correo (Español) egunkariak jaurti edo filtratuak, hala eremu berdeak okupatzea, udalari aurkezturiko planoen bitarte zukatua; edo iragan urtean sortu izana Txori Barrote eta Kaskagorri konpartsen hutsunea betetzeko asmoz, ez urtebete, baizik eta bi urte daramatenean Bilboko Konpartsen baitan lan egiten.

Debekuaren arrazoi on bat izan liteke oraindik indarrean izan behar ez lukeen udal-ordenantza bat erabili izana, datorren urtetik aurrera erabili beharrekoa. Ordenantza honek dio konpartsa bakoitzak berek abuz aurkeztu behar diola Udaletxeari bere proiektua, orain arteko ereduaren aurrean, zeinean Bilboko Konpartsen baitako konpartsek elkarrekin aurkezten zutelarik dena proiektu bakar gisa. Federakundeari are eta adierazgarritasun gehiago kentzeaz gain, “bana itzazu eta garaituko duzu” lemaren eredu onena dugu, horrela gerta bailiteke udalak banaka hartuz erabaki ahal izatea hobeto zeintzuk hautatu eta zeintzuk baztertu, ebidentki politikoenak bigarren multzo honetan sartuz.

Udako gezurrezko mitoen artean sar daitekeen horietako bat dugu foroetako erabiltzaile batzuek salatzen duten higiene falta, nahikoa baita txosnen eremeuan izatea goizeko zazpietan udal garbitzaile brigada mordoa ikusteko eremua eta ia bertan diren gautxoriak garbitzen, edo elikagaien manipulaziorako titulua ateratzen duen jende mordoa ezagutuz, egunero txosna guztietan udaletxearen higiene kontrola pasatzen baita. Edo ostalaritzarekiko lehiakide ez-leialak direla, konpartsak, lehenik, etekin asmorik gabeko elkarteak izanik eta, bigarrenez, haiek ere derrigortuak direnean txosnak jartzeko orduan udal lur erabat garestien erabilera ordaintzera gastu guztiekin (ura, argia…). Edo ez dituztela sekula kontuak aurkezten (PPko zinegotzi batek honegatik eskatu duelarik txosna guztiak debekatzea) ezta esaten zertara doan jasotzen duten diru guztia, sekula eskatzen ez diotenean gauza bera udal eta gobernuei, beren kontu guztiak eta diruaren helburu guztiak zeintzuk diren argi eta garbi adierazi behar duten lehenak izanik.

Udako norabiderik gabeko beste zurrumurru horietako bat dugu planto egunean izan behar diren piketeena taberna zein komertzioek ireki ez dezaten, askok jada hartara derrigortuak izan direla baieztatuz. Alde Zaharreko zenbait ostalari eta merkatari bildu, elkartasun manifestu bat idatzi eta lankideen artean banatu behar izan dugu, ondoren aurkeztu ahal izateko Alde Zaharreko %80ak egungo eredua eta Bilboko Konpartsak defenditzen dituen manifestua sinatu duela esateko, zeinean argitzen genuen ustezko presio horiek erabat faltsuak zirela eta asteazkenean irekiko dugula, baina gure protesta eta elkartasuna modu batean zein bestean adieraziz, berauz gozatzeaz gain, jai eredu hau Alde Zaharreko negozioentzako oso errentagarria delako. Iragan ostiralean kaleetan zehar ibili nintzen eta baziren nahikoa Aste Nagusiaren defentsan azaltzen den afixa jarria zuteenak. Irrigarria da presioak salatzeaz arduratzea astebururo udaltzaingo brigada osoak lokalak ixteko presioa egitera bidaltzen dituzten buru berak.

Egungo jai ereduaren suntsiketaren aldeko asaldatzaile nagusienetakoa El Correo egunkaria dugu ezbairik gabe. Hartaz ari naizela, aurten kontatu den gezurrik handiena izango dut une batez mintzagai: egunkariaren mendeurrena. El Correok ez ditu ehun urte bete. El Correo 1937ko uztailean sortu zen, behin Bilboko frontea erori zela, eta bere izena literalki hau genuen “El Correo Español, Diario de Falange Tradicionalista y de las JONS” (Hontzak konpartsa libertarioaren dekorazioan ikus dezakegu aurten azal horietako bat). Egunkari honek aurretik existitzen zen “El Pueblo Vasco” monarkikoa fagozitatu zuen, orain gutxi arte partekatzen zuelarik goiburua. Egunkari hur abai izan zela sortua 1910. urtean, baina 1937an fagozitatzera behartu aizan zenez, nire begietara urte hartan bertan desagertu zen. Hori, eta ez besterik dugu El Correoren sorrera. Baina noski, itsusia geratzen da aldarrikatzea Falangek sorturiko egunkaria zarela, are gehiago Memoria Historikoa delakoaren aro honetan, ea zure lotsaka zaldu behar dituen. Hala ere ez dira gehiegi lotsatzen. Ikusi besterik ez dago euskal usain aduen orok sortzen dien alergia, ostia txarrez eginiko titularrak eta web orriko foroan irakur daitezkeen harribitxiak ohartzeko egunkarian izandako aldaketa bakarra izenaren lifting abesterik ez dela izan.

Aste Nagusira itzul gaitezen. Azken bi urteetan jaiaren inguruan sortu diren polemika guztiak egunkariak bultzatu ditu. Iragan urtean Sonia Polo izendatu zen txupinera. Nork esan zuen eskandalu bat zela txupin jaurtitzailea preso politiko baten arreba izatea, PSE eta PPren gozamenerako? Iskanbilaren emaitza Soniak gutun anonimo batean jasotako bala izan zen. Nork esan zuen Komantxeren txosnak eremu berdea zapaltzen zuela? Nork esan zuen ostalariak presionatuak izan zirela planto egunean itxi dezaten? Nork, barne pitzadurak sortzearren, esnatu zituen PSEtik hurbil diren, jada barnean ez badira, pertsonak, ia Txomin Barulloren (egungo jai eredeua Udaletxeari aurkeztu zion konpartsa) ordezkari gisa aurkeztuz gutun batetan, festaren kudeaketa osoa udaletxeak eraman behar duela esateaz gain gezurra esanez, beren konpartsa plantoarena urka zela baieztatuz? Hiru egun beranduago (gutuna ostiral batetan aurkeztu zen), konpartsen artean Txominek duen bozeramaileak adieraziok ukatu zituen, konpartsak gehiengoz planto egitea onartu baitzuen gainontzeko konpartsekin batera. Nork argitaratu zuen biharamunean ondoko titularrak: “Txomin Barullok plantoa egin eta bere kide batzuen gutunetik aldentzen da”? Goiburu hori ostia txarrean egina da, errealitateak beste goiburu hau ematen baitigu: “Txomin Barulloren sei konpartsakide Bilboko Konpartsen plantoarekiko konpartsaren gehiegoaren atxikimendutik aldentzen dira”.

El Correori ez zaio Aste Nagusi hau gustatzen. Eta ez da neuk esate hutsa. Iragan igandean, jaiak hastearen biharamunean eguerdiko edizio digital abesterik ez zen ikusi behar. Aste Nagusitik nabarmentzen zituzten lau albisteak hauexek ziren:

– Txupinazoa, zeinetik ez duten hitz bakarra ere aipatzen plaza osoan eta txupineraren eskuetan ikusten diren zapi beltzei buruz; pregoilariaren hitzaldiaren zati bat ahazten dute, bereziki festetan izan ezin duten bilbotar GUZTIEZ oroitzen denean, eta txistuak jasotzen dituen unea Bilbon erroldatuak diren 30000 atzerritar etorkinak dituenean mintzagai, El Correok ardura baitu hauekiko jarrera xenofoboan beste batzuekin batera.

– Suzieriei buruzko inkesta.

– Zezenketa.

– Eta hoteletako jai programa.

Hori da El Correoren eredua (eta Bilboko Konpartsak erasotzen dituzten beste askorena: suziriak, zezen hilketak eta hotelak. Jauntxoek jauntxoentzat eginiko festak. Gasteizeko alkate Patxi Lazcozek bere hiriko jai amaitu berrietan parte hartze handia izan zela esan zuen, hango txosnek erantzun ziotelarik asistentzia ez dela parte hartzea. Festa asistentzialistak nahi dituzte, ez parte hartzaileak. Errealitatetik aldenduriko festak, “apolitikoak” deitzen dituzten horietakoak, haien erabaki guztiak, jaiaren ingurukoak barne, helburu politikoak dituztelarik argi eta garbi. Jai pribatuak bilatzen dituzte.

Gonbidatzen zaituztet Aste Nagusitik pasatzera, tosnetatik ibiltzea eta hauen egitarau aberatsan parte hartzea, Udaletxea, El Correo eta Barne Sailaren asmoei bizkarra ematea, are gehiago haien talka indarrei bizkarrak, zeinek mehatxatu duten boteloia eginen dutela planto eguna (hori da hori 24 orduz txosnen eta hauen egitarauaren faltaren alternatibari, mozkorraldi inozoa hartzea!), konpartsei babesa eskainiz bai bihar nola gainontzeko egunetan ere.

Amaitzeko, ezagutzen ez dutenentzat edo ahantzi edota aipatu nahi ez dutenentzat, hemen doakizue iragan larunbatean Gara egunkariak argitaratutako artikulua, Karmelo Landari, El Correoren asaldatzaileen gisa, 1978ko Txomin Barullo zein komisioko kide zenari eginiko elkarrizketan oinarritua (Itzulpena nirea da):

http://www.gara.net/paperezkoa/20100821/216718/es/La/Aste/Nagusia/de/Bilbo/un/espacio/conquistado/por/el/movimiento/popular/

Bilboko Aste Nagusia, herri mugimenduak konkistaturiko espazioa

Karmelo Landak festetako lehen komisioan parte hartu zuen demokratikoki hautaturiko beste 21 auzokiderekin batera. 1978ko uztaila zen Udaletxe frankistaren aurrean agertu zirenean, festak, oraingoan, herriak antolatuko zituela jakin araztera. Eta hala egin zen. Hogeita hiru konpartsa osatu ziren errekorreko denboran, Marijaia sortu zen eta bilbotarrek, Landaren hitzetan, “beren askatasuna estreinatu zuten”. Hain zuzen oraintxe jokoan den askatasuna.

Oihana LLORENTE

Bizkaiko hiriburua urteko asterik handienari men egingo dio. Marijaia arratsalde honetan helduk oda Arriagara, non zain dauzkan haren zaleak, aurten beste urteetan baino goibelago eta zapi beltza lepoan. Areatzan aurkituko dituen bui hutsuneek jaiaren musari erakutsiko diote Azkunak Kaskagorri eta Txori Barroteri ezarritako debekua [Abaingoardiaren oharra: Areatzaz soili kari bagara hiru dira hutsuneak, ez baita ahaztu behar Komantxe]. Ez da izan orain urtebete joan zenetik izandako aldrebeskeri bakarra.

Jai eredu plural eta parte hartzaile jomugan da. Hortxe jarri nahi izan du Udaletxeak, bere irizpideak inposatu nahi dituena udal-korporazio bera baino denbora gehiago duen jai eremuan. Karmelo Landa, independentista ezaguna eta UPV-EHUko irakasleak ez du zalantzarik horren inguruan eta baieztatzen du hori eta gehiagok egiten dutela “zilegitasun demokratikoa” jai komisio herrikoia eta konpartsengan izatea.

Ezagutzarekin hitz egiten du, berak parte hartu baitzuen 1978ko Bilboko lehen jai batzordean.

Errejimen frankista garaiko Aste Nagusia zezenketa eta operara mugatzen zen hertsiki, Landak gogoratzen duen bezala, bizkaitar hiriburua erabat husten zuen jai “erabat elitistara” mugatuz; “guztiek ihes egiten zuten, Bilbo husten zen eta basamortu bat ematen zuen” gogoratzen du.

Francoren heriotzaren ondoren jai parte hartzaileen aldeko aldarrikapenak indarra hartu zuen Udaletxeari, Jose Luis Berasategiren aginte frankistaren pean, behartu zion arte iraungitua zen jai eredua berpizteko idei lehiaketa aurkeztea.

Txomin Barullok, EMKri loturiko kultur elkartea zeinen partaide zen orduan Landa, aurkezturiko proiektuak irabazi zuen lehiaketa. Auzotar pizkundeak lortu zuen proiektu hark, saria jasotzeaz gain, babes herrikoia lortzea, 32 urteren ondoren osorik mantentzen dena.

Jai proposamena egi bihurtzeko nahiak bultzatu zuen txomin Barullo Bidebarrieta liburutegian batzar bat deitzera, Landak gogoratzen duen bezala “erabateko arrakasta” izan zuena eta zeinean parte hartu zuten auzo elkarte ugarik, dantza taldeak, txistulariak… “Han denek, demokratikoki, eta bilduak ginenon pluraltasuna kontuan izanik, lehen jai batzordeko 22 partaideak hautatu zituzten” azpimarratzen du harro Landak, hogeita bi haietako bat zena.

Hiritar hauek Udaletxeko Arabiar aretoan aurkeztu ziren beren izendapenaren eta Aste Nagusiaren antolaketarekin hasteko beren asmoaren berri ematera, oso gertu baitzen jada. Landak argitzen du udal-korporazioa asmo hau boikoteatzen ahalegindu zela, baina “hartarako arrazoi demokratikoen ezean” aurkituta, jai batzordeak zuen zilegizkotasuna zela eta, Udaletxeak azkenik etsi egin behar izan zuen; “alkatea oporretan joateraino” gehitzen du Landak.

Udaletxearen oztopoek ez zuten herriaren aktibazioa gelditu eta aste gutxitan jarri zen makineri osoa abian, jai eremua –Areatza eta Alde Zaharra- eta herritarren parte hartzean oinarrituriko programa definituz. Irakaslearen aburuz, ekarpen garrantzitsuena jai ereduaren euskarri eta oinarri bilakatuko zenaren sorrera izan zen: konpartsak.

Gogora dakarkigu Aste Nagusiak hasteko bi aste falta zirela animatu zituztela auzokideak konpartsak sortzera. Erabateko arrakasta izan zuen deialdia, azpimarratzen duenez, lehen edizio hartan 23 konpartsek parte hartu baitzuten. “Edizio hura historiara pasa zen. Jai eztanda izan zen, esan daiteke Bilbok bere askatasuna lehen Aste Nagusian estreinatu zuela”, berresten du hunkiturik Landak.

Onartzen du konpartsen ideia iruindar peñetan oinarritu zela, baina idei hori Bilboren beharretara moldatu nahi zutela. Horrela, zehazten du, konpartsa bakoitzari Areatzan txosna jartzeko aukera eman zitzaion festan ekarpena egitearen truke; “konpromisoa bilatzen genuen, konpartsen aldetik etorritako parte hartze jarrera”.

Loratzen berandutu ez zen konpromisoa. Imajinazioak bereganatu zuen Bilbo lehen Aste Nagusi hartan. Konpartsa asko izan ziren txosnaren ondoan eskenatokia jarri zutenak berezko programa eskainiz, ironia eta umore ona ezinbesteko osagai izanik. Landak gogoan dauzka albistegi ironikoak edo zarata egitearren, txarangen faltan, kartoizko instrumentuak egin zituzten konpartsak.

Mari Marijaia bihurtzen da

Aste Nagusi haren hasiera zurrunbiloa izan zen: konpartsen sorrera, txosnak… eta, nola ez, Marijaiaren jaiotza. Landak gogoratzen du nola jaio zen, Mari Puri Herreroren eskutik, egungo festaren musa. “Komisioak argi eta garbi zuen erreferentzi sinbolikoa emakume bat izan behar zela, aurrera begira, baina Euskal Herriaren iraganari lotua, eta zein inspirazio iturri hobeagoa Anbotoko Mari baino”, galdegiten du Landak.

Aste Nagusia oso aste gutxitan zehaztu zen, baina agente ugariren konpromisoari esker. Lan honek egin zuen 1978ko abuztuan Areatza “bilbotarrok Francoren heriotzaren ondoren askatasuna estreinatu zuten eremua” izatea.

Berriro ere jomugan aurkitzen den eremua, geroz eta zale gehiago izan eta zilegitasun demokratiko handien aduen arren.

Sinesgaitza

Irakurri dut eta ezin dut sinestu. Txantxa bat ematen du baina hala da. Guardia zibilek kamioilari bati 5000 euroko isuna jarri diote takografoko datak euskaraz idazteagatik!!! Gero galdetuko dute zergatik euskaldunok euskaldun besterik ez dugun izan nahi…

http://www.gara.net/azkenak/02/180586/es/La-Guardia-Civil-multa-transportista-poner-fechas-tacografo-euskara

Elkarrizketa bitxia Bilbo Hiria Irratian

Honakoa izan da aspaldian egin dudan elkarrizketa bitxienetakoa. Baina esan behar da kontent geratu nintzela, kar kar kar.

Jello Biafra and The Guantanamo School of Medicinen kontzertua amaitu zenean lagunekin batera nengoela Eleder hurbildu zitzaidan, irratsaioa zuela Bilbo Hiria Irratian eta elkarrizketatu nahi ninduela. “Hara! Eta zergatik? Zeren inguruan?”. “Beno, horren inguruan hitz egingo dugu Antzokian bazkalduz”.

Behin Azoka amaituta irratiaren web orrian sartu nintzen, aitortu behar baitut ez nekiela zein zen bere programa, eta ohartu nintzen persona mota ezberdinei egiten zaiela elkarrizketa Berbaz irratsaioan.

Bazkarira joan nintzen gauza ezberdinekin besapean (Q, Riga, Pateando Porkeria, Isis, badaezpada musika hauta zitekeen…). Bertan hainbat gai atera genituen eta estudiora joan ginenean norabide ezberdinak hartu genituen (ateismoa, Gatazka Gunea, DDT Banaketak, Q…).

Elkarrizketa Bilbo Hiria Irratian

Q liburuaren inguruko elkarrizketa Bidebieta Irratian

Hilaren 17an Basauriko Bidebieta Irratian izan nintzen Escena Joven irratsaioan Omarrekin batera Luther Blissetten Q eleberriaz aritu ginen luzez. Honakoa duzue elkarrizketa, gazteleraz egina.

Q Bidebieta Irratian

Qren aipamena Tas Tas Irrati librean

Iragan asteartean, hilak 15, Bilboko Tas Tas Irrati librean aritu nintzen Luther Blissetten Q eleberriaren aipamen laburra egiten. Hemen duzue solasaldia.

Q Tas Tas Irratian

Iturria: http://www.tas-tas.org/euskera/content/view/821/34/